در مسیر مبارزه

مرحوم آیة اللّه دهكردی (ره) از جمله بزرگانی هستند كه با مرحوم آیة اللّه شیخ محمّد تقی نجفی و حاج آقا نوراللّه نجفی، همفكری و همكاری در مبارزه داشته اند.

آیة اللّه سید ابوالقاسم حسینی دهكردی اصفهانی(ره) در مسیر مبارزه

بدون شک هر انقلاب اجتماعی با تکیه بر عوامل و دلایل مختلفی به ثمر می‌نشیند، که از آن میان، دلایل و شرایط تاریخی، جایگاه و اهمیت ویژه‌ای در ایجاد و فرجام آن دارد. انقلابهای معاصر جهان، عموماً بر بستر و رویکرد تاریخی به تلاش و تکاپو برخاسته و در شرایط مقتضی، از حیث سیاسی و اقتصادی و باورهای اعتقادی، به منصه ظهور رسیده‌اند. در این میان، روحانیت و علمای اسلام در تاریخ معاصر ایران، از سردمداران مبارزه با استعمار و اجانب بشمار می رفته اند.

طلوع نهضت مشروطیت با رهبری مراجع بزرگ نجف و ایران، آغاز حرکت جدیدی از روحانیت بود که مشخصاً دولت و حکومت را به مبارزه می‌خواند. علما در جمع‌بندی جدید، استبداد قاجار را مانع هرگونه تحول اساسی در ساختارهای سیاسی - اجتماعی جامعه دانسته و با آن به مبارزه برخاستند. اگر چه جمعی دیگر از علما بر اساس دل‌نگرانیهایی که از مواضع غرب‌زده‌ها داشتند، مبارزه با حکومت را صلاح ندانسته و نتیجه آن را استیلای غرب می‌دانستند.

در حقیقت، مشروطیت نقطه عطفی در برخورد آرای سیاسی علما در ارتباط با رویکرد سیاسی اسلام بود، اگر چه ناکامی مشروطیت بر اثر نفوذ روشنفکران غربگرا، باعث یأس و ناامیدی روحانیت از روند تحولات سیاسی گشت، مع‌ذلک جریان مبارزه با استبداد و استیلای خارجی به قوت خود باقی ماند. جنگ جهانی اول و آثار و تبعات آن در ایران و عتبات عالیات، بار دیگر تحرک گسترده‌ای در بین جامعه روحانیت ایجاد نمود؛ علمای بزرگی همچون سیدمحمدکاظم یزدی، میرزامحمدتقی شیرازی، شریعت اصفهانی و شماری دیگر از علما، در صف اول مبارزه با متفقین حضوری چشمگیر و موثر داشتند و به لحاظ ایدئولوژیک با روشن بینی خاصی برای در هم کوبیدن قدرت روس و انگلیس، جواز همکاری با عثمانی و آلمان و پیوستن به صفوف آنان را صادر نمودند. در ایران روحانی برجسته و روشنفکر، مرحوم مدرس به عنوان حامی جبهه عثمانی علیه متفین وارد کارزار شده بود. بدین ترتیب علما در خیزشی بی‌نظیر و تاریخی، جبهه متحد و قدرتمند خود را در برابر غرب به نمایش گذاشتند.

مرحوم آیة اللّه دهكردی (ره) نیز از جمله بزرگانی هستند كه با مرحوم آیة اللّه شیخ محمّد تقی نجفی و حاج آقا نوراللّه نجفی، همفكری و همكاری در مبارزه داشته اند. از جمله مبارزات ایشان این كه همراه مرحوم آقانجفی به عنوان اعتراض به قم مهاجرت می كنند، و آیة اللّه سید ابوالقاسم دهكردی یكی از علمای مبارزی بوده اند كه با سلطه بازار خارجی در ایران مخالفت نموده اند كه ذیلاً قرارداد 13 تن از علمای اصفهان و ركن الملك شیرازی در همین باره، كه توسط این عالم مبارز نیز امضا گردیده است، نقل می گردد: « این خُدّام شریعت مطهّره، با همراهی جناب ركن الملك، متعهّد و ملتزم شرعی شده ایم كه مهما امكن بعد ذلك، تخلّف ننماییم، فعلاً پنج فقره است:

اولاً: قبالجات و احكام شرعیه از شنبه به بعد روی كاغذ ایرانی بدون آهار نوشته شود. اگر بر كاغذهای دیگر نویسند مهر ننموده و اعتراف نمی نویسیم. قباله و حكمی هم كه روی كاغذ دیگر نوشته بیاورند و تاریخ آن بعد از این قرارداد باشد امضا نمی نماییم، حرام نیست كاغذ غیر ایرانی و كسی را مانع نمی شویم، ماها به این روش متعهدیم.

ثانیاً: كفن اموات، اگر غیر از كرباس و پارچه اردستانی یا پارچه دیگر غیر ایرانی باشد متعهد شده ایم بر آن میّت ماها نماز نخوانیم. دیگری برای اقامه صلوة بر آن میّت بخواهند، ماها را معاف دارند.

ثالثاً: ملبوس مردانه جدید، كه از این تاریخ به بعد دوخته و پوشیده می شود، قرار دادیم مهما امكن، هر چه بدلی در ایران یافت می شود لباس خودمان را از آن منسوج نماییم و منسوج غیر ایرانی را نپوشیم و احتیاط نمی كنیم و حرام نمی دانیم لباسهای غیر ایرانی را، امّا ماها ملتزم شده ایم حتی المقدور بعد از این تاریخ ملبوس خود را از منسوج ایرانی بنماییم. تابعین ماها نیز كذلك و متخلف توقع احترام از ماها نداشته باشد. آنچه از سابق پوشیده و داریم و دوخته ایم ممنوع نیست استعمال آن.

رابعاً: میهمانی ها بعد ذلك و لو اعیانی باشد، چه عامه چه خاصه، باید مختصر باشد؛ یك پلو و یك چلو و خورش و یك افشره. اگر زاید بر این تكلّف، احدی ما را به محضر خود وعده نگیرد. خودمان نیز به همین روش میهمانی می نماییم. هرچه كمتر و مختصرتر از این تكلیف كردند، موجب مزید امتنان ماها خواهد بود.

خامساً: وافوری اهل وافور را احترام نمی كنیم و به منزل او نمی رویم، زیرا كه آیات باهره: « انّ المبذرین كانوا اخوان الشیاطین» و «لاتُسرفوا انّ اللّه لایحب المسرفین» و «ولاتُلقوا بایدیكم الی التهلكة »، و حدیث: «لا ضرر و لا ضرار»، ضرر مالی و جانی و عمری و نسلی و دینی و عِرضی و شغلی آن محسوس و سری است و خانواده ها و ممالك را به باد داده. بعد از این هر كه را فهمیدیم وافوری، به نظر توهین و خفت می نگریم».(1)

پی نوشت ها‏:

(١)موسی نجفی، علیرضا جوادزاده، حكم نافذ آقا نجفی، موسی نجفی، تهران، موسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران، ص 82 ـ 85

منابع:قرآن کریم

تهیه و فراوری: حق دوست، گروه حوزه علمیه تبیان