وظايف زن منتظر در محيط خانواده در رابطه با «همسر»، براي بالا بردن روحيه ي مهدوي و انتظار، چه چيزهايي مي تواند باشد؟

انتظار فرج بطور كل همه اعتقادات اساسى يك فرد مسلمان اعم از توحيد ، نبوت ، امامت و ديگر عقايد اسلامى را در بردارد و لذا از سوى معصومين به عنوان برترين عبادت معرفى شده است كه « افضل العباده انتظار الفرج » . اين انتظار خود به خود در تقويت اراده و روحيه منتظران تاثير دارد و زن ومرد بايد در بسط و گسترش آن بكوشند . اسلام اصل انتظار را به عنوان پشتوانه براى بقاء جامعه اسلام قرار داده تا محرك روح فعاليت و حركت به سوى آينده اى بهتر براى اجتماع مسلمانان باشد . و همين عامل انتظار و اميد به آينده اى روشن است كه با وجود فراگير شدن كفر و الحاد و ستم ، مسلمانان با ثبات قدم و ايمان مستحكم اسلام را از هر گونه گزند حفظ نموده و در اين راه از بذل جان و مال فروگذار ننمايند و با آمادگى و تلاش به سازندگى و اصلاح جامعه بپردازند .
زن و مرد هر دو در بسيارى از وظايف يك منتظر ، به يك اندازه مسئولند و فقط در شكل و نحوه ايفاء اين وظايف تفاوت هايى دارند ، به عنوان مثال مرد با آمادگى رزمى و نظامى و زن با پرورش فرزندان صالح علاوه بر ساير وظايف مشترك مى توانند منتظر ظهور باشند و اين در حقيقت نشانگر مكمل بودن زن و مرد در راه تحقق شرايط ظهور است . با توجه به آنچه گذشت ، در بيان سيماى زن منتظر نيز بايد به تفاوت ها و در نتيجه نحوه عملكرد زن منتظر توجه داشت . جامعه منتظر با شاخصه هاى خدا محورى ، عدالت محورى ، دين محورى ، و در يك كلام ، معنويت محورى ، از جوامع ديگر متمايز مى شود . در جامعه منتظر ، براى اجرايى شدن شاخصه هاى فوق ، همه آحاد مردم ، اعم از زن و مرد ، رسالت خطيرى دارند زيرا هر چه ، جامعه منتظِر ، خود را در راستاى جامعه منتظَر قرار دهد ، بيشتر به مقصود و هدف ، نزديك مى شود . از اين رو بايد زن و مرد ، با مشاركت ، و هم سويى ، به اجراى شاخصه هاى جامعه منتظَر ، در جامعه منتظِر همت گمارند .
دو مسئوليت خطير ، بر دوش زنان منتظِر است كه بايد به انجام آنها مبادرت ورزند :
نخست ، خودسازى افرادى كه مى خواهند در جامعه منتظران ، مثمر ثمر باشند و ديگران را در راستاى اهداف جامعه منتظر بسازند ، ابتدا بايد خودساخته و مزين به شاخصه هاى نيكو باشند . از اين رو مسئوليت دوم زنان منتظر ، مشخص مى شود كه همان ديگرسازى است كه در اين رسالت ، زنان ، مسئوليت بس خطيرى بر دوش دارند زيرا در نقش سازنده و مفيد آنان در خانواده ، يعنى پدر و فرزندان ، جاى هيچ گونه ، شكى نيست بنابراين مى توان نتيجه گرفت كه مردان بيشتر تك مسئوليتى بوده ، يعنى تنها به ساختن خويشتن مى پردازند ، ولى زنان علاوه بر خودسازى به دگرسازى كه همان پرورش فرزندان و نسل منتظر باشد ، نيز مى پردازند .
با توجه به آيات و روايات فراوانى كه به جايگاه و مقام زن پرداخته است ، مى فهميم كه اسلام از زن به منزله يك انسان ، توقع پيشرفت فردى و اجتماعى دارد و از او به عنوان يك مكلّف در جامعه ، انتظار مسئوليت پذيرى دارد . درجامعه كنونى ، كه جامعه اى منتظر است مى خواهد خود را براى آمدن منتظر و حكومت جهانى او آماده كند بنابراين وظايف خطير و سنگينى دارد ، كه با توكل به خداوند و با تلاش و همّت خود مى تواند به انجام آن بپردازد . از جمله مسئوليت هاى زنان ، وظايف فردى و اجتماعى است كه بر اساس سوال فقط به وظايف اجتماعى زنان منتظر پرداخته مى شود پرداخته مى شود . چون زنان جزء گروهى از منتظران حكومت مهدى عجل الله تعالى فرجه الشريف هستند ، و زمينه سازان ظهور علاوه بر رسالت فردى ، در جامعه رسالتى ديگر نيز دارند بايد در جهت دگرسازى تلاش كنند . آنها با تبليغ دين و اصلاح جامعه و با ترويج اخلاق و فضايل درصدد مهيا كردن يك جامعه ايده آل مهدى پسند مى باشند و با دعوت به دين خدا ، و توجه دادن به مهدى عجل الله تعالى فرجه الشريف و انجام وظايفى كه در ذيل خواهد آمد ، روح اميد را در جامعه بشرى ، زنده مى كنند .
. 1 تربيت نسل منتظر
در مسير تربيت نسل منتظر ، زنان كه نيمى از جامعه را تشكيل مى دهند ، بايد نقش سازنده اى ، داشته باشند و بدانند كه آنها نيز موظفند دوش به دوش مردان براى تربيت زمينه سازان ظهور ، تلاشى خستگى ناپذير داشته باشند . هيچ انقلاب و نهضتى ، بدون مقدمه و زمينه سازى به پيروزى نخواهد رسيد . انقلاب جهانى امام مهدى عجل الله تعالى فرجه الشريف نيز از اين قانون مستثنا نيست چون انقلاب جهانى حضرت مهدى عجل الله تعالى فرجه الشريف مهم ترين و عميق ترين انقلاب ها جهانى است ، و مربوط به همه جهان مى باشد . يكى از موارد زمينه سازى براى اين نهضت عظيم ، تربيت نسل منتظر است كه مهم ترين وظيفه بر دوش زنان باايمان است زنانى كه تنها به آماده شدن خود براى استقبال از امام عصر عجل الله تعالى فرجه الشريف راضى نمى شوند ، بلكه خود را موظف مى دانند كه اين آمادگى را در سايرين هم ايجاد كنند و به تربيت منتظران واقعى بپردازند و در اين مسير حساس و بزرگ ، نسبت به اين وظيفه عظيم ، احساس تكليف كنند و از زير مسئوليت شانه ، خالى نكنند . منتظران راستين با اداى چنين تكليفى كه همان پرورش نسل منتظر است راهى براى يارى رساندن به امام خويش در زمان غيبت پيدا مى كنند . اگر همه انسان ها در انجام چنين هدفى ، كوشا و پرتلاش باشند ، علاوه بر اينكه خود جزء ياران امام عليه السلام قرار مى گيرند ، بلكه صف ياران امام عليه السلام را هم افزايش مى دهند .
در دعاى منسوب به امام رضا عليه السلام به اين مطلب اشاره شده است : و ما را از كسانى قرار ده كه دين خود را به وسيله آنها غلبه مى دهى و به سبب ايشان يارى ولى خود را عزّت مى بخشى و غير ما را « در اين مقام » جاى گزين ما قرار مده كه همانا جاى گزين كردن غير ما به جاى ما بر تو آسان است ، ولى بر ما سخت ( ناگوار ) مى باشد .
كسانى كه به نحوى در مسير تربيت منتظران راستين امام عصر عجل الله تعالى فرجه الشريف قدم برمى دارند ، اگر با نيت خالص و براى جلب رضاى الهى ، عمل كنند ، جزء تقويت كنندگان سلطه ايشان قرار مى گيرند و در قيامت در زمره ايشان محشور مى شوند .
و در همين دعا فرمود : و ما را جزء حزب ايشان قرار ده . . . . تا آن جا كه ما را در قيامت در زمره ياران و ياوران و تقويت كنندگان سلطه ايشان محشور فرمايى .
پس زنان بايد اين مقام را به منزله يك رسالت الهى كه خداوند بر دوش آنها قرار داده است حفظ كنند و از خداوند در انجام چنين مسئوليت خطيرى ، كمك و يارى بخواهند و با تربيت و آماده كردن نسل منتظر ، زمينه را براى ظهور و حكومت امام عجل الله تعالى فرجه الشريف آماده كنند و بر نيروهاى توان مند امام عليه السلام بيفزايند و خود نيز با انجام چنين امر بزرگى در زمره ياران مهدى عجل الله تعالى فرجه الشريف ، در زمان غيبت ، و رزمندگان راه او در زمان ظهور باشند .
. 2 امربه معروف و نهى از منكر ( بخصوص در خانواده )
عظمت و ارزش بى بديل امربه معروف و نهى از منكر به اندازه اى است كه خداى تعالى خود را نيز امركننده به معروف و نهى كننده از منكر مى شمارد و با تعبير ويژه در قرآن كريم ، امربه معروف و نهى از منكر را صفت مستمر و مداوم خود ذكر مى كند . همانا خداوند به عدالت و نيكوكارى و رسيدگى مالى به خويشاوندان فرمان مى دهد و از كار زشت و ناپسند و ستم گرى بازمى دارد . به شما اندرز مى دهد ، باشد كه متذكر شويد . پس هر بنده اى به هر ميزان كه در مسير امر به معروف و نهى از منكر ، تلاش پى گير داشته باشد ، مى تواند درجه اى از درجات بى پايان تخلق به اخلاق الله را كسب نمايد .
در حقيقت ، راز خدا گونگى انسان هاى پيش از ظهور و عصر ظهور در ويژگى هاى آنان نهفته است . در قرآن كريم نيز امر به معروف و نهى ازمنكر ، رمز رستگارى شمرده شده و دليل برترى و شرافت امت پيامبر صل الله عليه و آله و سلم به شمار آمده است . شما بهترين امتى هستيد كه براى مردم پديد آمده ايد ( از آن رو ) كه امر به معروف و نهى ازمنكرمى كنيد و ايمان به خدا داريد . در عصر غيبت به سبب حاضر نبودن امام عليه السلام ، بايد شرايط امربه معروف تحقق يابد .
امام سجاد عليه السلام مى فرمايد : « معتقدان به مهدى عجل الله تعالى فرجه الشريف و منتظران ظهور او در عصر غيبت . . . . در پنهان و آشكار ، مردمان را به دين خدا فرا مى خوانند . » انتظار ، باورى نيست كه با آن تعهد انسان منتظر ، نفى شود . تكليف و تعهد دينى ، در هر زمانى ، باقى و جاويد است . پس در دوران غيبت كبرى ، داشتن روحيه اصلاح گرى ، در سطح جامعه از وظايف مهم زنان و مردان است .
امام باقر عليه السلام مى فرمايد : « امر به معروف و نهى از منكر ، واجبى است كه به سبب آن همه واجبات اقامه مى گردد . » [ اِنّ الامر بالمعروف والنّهى عن المنكر . . . . فريضه عظيمه بها تقام الفرائض . محمدى رى شهرى محمد ، ميزان الحكمه ، ترجمه حميدرضا شيخى ( قم : دارالحديث ، 1377 ) جلد 8 ، ص
. 3706 امام باقر عليه السلام فرمود : مهدى عجل الله تعالى فرجه الشريف و ياران او . . . امر به معروف و نهى از منكر مى كنند . [ اَلمهدى واصحابُهُ . . . يأمروُنَ بالمعروف و يَنْهونَ عَنِ المنكر . مجلسى ، محمد باقر ، بحارالانوار ، ج 51 ، ص . 3
. 47 مسئوليت پذيرى
قرآن كريم ، زن نمونه را انسان نمونه برشمرده است كه با مسئوليت پذيرى در عرصه هاى مختلف اجتماعى مى تواند مقتداى مردان و زنان در جامعه باشد همان گونه كه مرد نمونه ، انسان نمونه ، براى مردان و زنان است . همان گونه كه انسان در زندگى خود از مردان نمونه ، الگو مى گيرد و در رفتار و گفتار خود و اجتماع به آن اقتدا مى كند ، زنان نمونه و داراى مسئوليت اجتماعى نيز داراى چنين جايگاهى هستند . سخنان آنان براى مردان حجت است زيرا در رسيدن به مقام عصمت ، پاكى ، اجتناب از لغزش و خطا و انجام رسالت هاى اجتماعى ، فرقى ميان زن و مرد نيست . طبرى ضمن ذكر حديثى از امام باقر عليه السلام مى فرمايد : فرمان برى از حضرت زهرا عليها السلام بر همه مخلوقات خدا از جن و انس و پرنده و پيامبران و فرشتگان واجب بود . [ « وَلقد كانت طاعتُها مفروضه على جميع من خلق الله من الجنّ والانس والطّير والبهائم والأنبياء والملائكه . . . » . محمد طبرى ، دلائل الامامه ( قم : موسسه البعثه ، 1412 ق ) ، ص 106 ، ج
. 34 مهم ترين عرصه اى كه زنان در آنها ايفاى نقش كرده اند و قابليت خدا دادى خود را به منصه ظهور رسانده اند خانواده است .
اگر بنا باشد كه مردم به حال خود رها شوند وهركس به دنبال خواسته ها و هوس هاى خود برود ، اجتماع به صورت ناموزون و ناهم آهنگ درمى آيد كه هرج و مرج و بى بند و بارى برآن حاكم خواهد شد چون اجتماع ، وابسته به خانواده و تربيت خانواده است و تربيت خانواده هم مرهون زحمات و تلاش و فداكارى ما در و زن خانواده است كه بتواند رسالت خود را به عنوان يك مادر به سرانجام برساند . از آن جا كه اصلاح جامعه ، به اصلاح فرد وابسته است تا فرد ، اصلاح نشود جامعه هم اصلاح نمى شود و در اين اصلاح ، نقش خانواده و زن ، اهميت بسزايى دارد . به طور كلى ، اجتماع همان خصوصياتى را به خود مى گيرد كه افراد آن را دارند و وقتى محيط ، سالم مى شود كه افراد آن جامعه ، مردمانى متقى و پرهيزگار باشند و پيوسته در راه اصلاح قدم بردارند . اين حركت تربيتى و اخلاقى در جامعه نشان گر وجود زنان و مادرانى است كه مردانى باايمان و باتقوا را در خانواده و در دامان پر مهر خود پرورش مى دهند .
بنابراين ، انسان موجودى فوق العاده توانا است ، و داراى چنان اراده اى كه به وسيله آن به آن چه مى خواهد ، دست مى يابد . قدرت اراده در او اساس و پايه هر ترقى و تكامل است . هر جا اراده قوى باشد ، در آن جا نشاط ، زندگى عالى و با سعادت نيز وجود دارد . اراده به منزله آبشارى است كه راه خود را ، از ميان سنگلاخ ها و كوهستان هاى بسيار صعب العبور باز مى كند و به جلو مى راند . همان طور كه در قرآن كريم آمده است : اين كه هيچ نتيجه اى براى انسان نيست مگر آن چه را به كوشش و تلاش خود به دست آورده است . [ ( وَاَنْ لَيْسَ لِلاِنْسانِ إِلاّ ما سَعَى ) . نجم ، آيه
. 30 پس هركس در هر راهى كوشش و جديت نمايد و هدفى را دنبال كند ، دير يا زود به مقصد خود خواهد رسيد . و يك زن به منزله موجودى كه خداوند او را بدون هدف خلق نكرده و در آفريدنش هدفى را دنبال كرده است ، از ابتدا در كانون گرم خانواده با تأسى از حضرت زهرا عليها السلام نمونه هاى اخلاقى و دينى را تحويل جامعه مى دهد تا به هدف اصلى خود كه پرورش نسل منتظر است ، برسد . زن ، ركن اساسى و عنصر اصلى خانواده است و اسلام براى نقش زن در خانواده ، اهميت فراوانى قائل است زيرا با پاى بندى زن به خانواده و تربيت فرزندان در آغوش پر مهر مادر ، نسل ها در آن جامعه ، بالنده و رشيد خواهند شد . زنان مسلمان در زندگى شخصى و اجتماعى ، بايد فاطمه زهرا عليها السلام را از جهت خردمندى ، فرزانگى و معرفت ، الگو و سرمشق خود قرار دهند و از بُعد عبادت ، مجاهدت ، حضور در صحنه ، تصميم گيرى هاى عظيم اجتماعى ، خانه دارى و تربيت فرزندان صالح ، از زهراى اطهر عليها السلام پيروى كنند .
جنبه مادرى يك زن طورى است كه شخصيت فرزندان نمى تواند جدا از شخصيت مادر باشد . همه زن ها بايد به دنبال چنين ارزش هايى حركت كنند كه فرزندانى صالح و با شخصيت و منتظران راستين ، تحويل جامعه دهند . زن به منزله مادر بايد در محيط خانه ، مايه آرامش و آسايش محيط خانواده باشد و در دامان پر مهر و عطوفت خود با سخنان پر نكته و پندآموز ، فرزندان صالحى را از لحاظ روانى ، تربيت كند و انسان هايى پاك و سالم را پرورش دهد .
مادر از هر سازنده اى ، سازنده تر و باارزش تر است چون مى تواند يك انسان والا و با روحيه و ايمانى پاك ، تحويل جامعه دهد ، ولى ديگران قابليت چنين كارى را ندارند . مادر مى تواند با رعايت و دقت در تربيت ، موجودى را تحويل جامعه دهد كه از لحاظ روحى ، يك انسان سالم و بدون عقده باشد . همان طور كه در زمان پيامبر صل الله عليه و آله و سلم ، زنانى شجاع ، با تشويق فرزندان خود به جنگ و شهادت ، آنها را براى يارى پيامبر صل الله عليه و آله و سلم آماده مى كردند . امروزه انديشوران مسائل انسانى به اهميت خانواده و نقش آن در سلامت جامعه ، پى برده اند . آنها معتقدند كه اجتماع سالم ، تنها با داشتن خانواده سالم ، امكان پذير است چرا كه شخصيت روحى انسان ، در دامان مادر به رشد و بالندگى مى رسد . چون رابطه صميمى بين مادر و فرزندان ، محيط خانه را به پناه گاهى امن تبديل مى كند كه فرزندان در آن به آرامش مى رسند و احساس امنيت مى كنند . و اگر چنين رابطه و پناه گاهى نباشد ، باعث دوستى هاى نامناسب و از بين رفتن امنيت خانواده و جامعه مى شود و رسالت زنان در دوران انتظار براى زمينه سازى ظهور نيمه تمام مى ماند .
. 4 پرورش ياران و اصحاب امام زمان
كليه قيام ها و نهضت ها به دليل ايجاد حركت بنيادين و نو در سطح جامعه ، نياز به نيروى فعال ، كارآمد و پرانرژى دارند و بدون نيروى انسانى ، خصوصاً نيروى جوان ج كه داراى نيرويى متراكم و قوى است ج حركت و سير نهضت ، كند و در نهايت به ركود مى انجامد . پس در ميان عوامل حركت آفرين ، نيروى جوان در مرتبه اول قرار دارد . چون :
الف : در حركت رو بنايى ، جوان داراى قدرت بدنى و صلابت جسمى است كه از پس كارهاى سخت و مهم برمى آيد .
ب : در حركت زيربنايى ، جوان داراى روح لطيف و صيقل داده شده است كه به منزله آيينه بدون زنگار است . حق را بدون درنگ مى پذيرد ، تبعيت و فرمان بردارى او از رهبر و مولاى خود بيشتر است و اين شاخصه ، رمز موفقيت هر قيام و نهضتى شمرده مى شود . نهضت مهدوى نيز با مؤلفه هاى ياد شده ، از اين قاعده ، مستثنا نيست ، بلكه به نيروى كارآمد و جوان در آن بيشتر احساس مى شود و اين نيروى فعال و كارآمد و جوان ، فقط تحت تأثير حضور مادرانى ، پرشور و فعال و مسئوليت پذير مهيا مى شود .
حكومت و قيام مهدى عجل الله تعالى فرجه الشريف ، يارانى خاص مى خواهد كه بتوانند در زمان ظهور امام عجل الله تعالى فرجه الشريف در ركابش جان فشانى ، و در اعتدال حكومت مهدوى عجل الله تعالى فرجه الشريف تلاش كنند . پرورش اين ياران ، نياز به زنانى پاك و سلحشور دارد كه فرزندانى بپرورانند پاك و داراى قدرت بدنى و صلابت جسمى و تابع رهبر و مولاى خود . كه با اين كار ، سهم بسزايى در تجلى حكومت عدل الهى و قيام آن حضرت عجل الله تعالى فرجه الشريف خواهند داشت . به همين دليل در روايات مختلف به جوان بودن اكثريت ياران مهدى عجل الله تعالى فرجه الشريف اشاره شده است .
امام على عليه السلام فرمود : ياران قائم عجل الله تعالى فرجه الشريف ، همه جوان هستند . در ميان آنها پيرمرد ، يافت نمى شود ، مگر به مثل سرمه در چشم و نمك در طعام كه كمتر از هر ماده اى در طعام ، نمك است . [ اَصحاب القائم شباب لاكهول فيهم اِلاّ مثل الكُحْل فى الْعين والملح فى الزّاد واقلُّ الزّاد اَلملح نعمانى ، پيشين ، ص 170 و مجلسى ، پيشين ، ج 52 ، ص
. 333 پس هر جنبش و انقلابى به ياران و همراهانى نياز دارد كه ستون هاى انقلاب اند و سنگينى آن را به دوش مى كشند . سستى و استوارى هر يك از اين دو با يك ديگر ارتباط دارد ، يعنى هر اندازه حجم بناى انقلاب كمتر باشد ، ( ياران خاص كمتر باشند ) پايه هاى آن از استحكام كمترى برخوردار خواهد بود و به هر ميزان كه بنا بلندتر و گسترده تر باشد به ستون هاى محكم ترى نياز خواهد داشت يارانى خاص ، استوار و شجاع . كه اين ياران خاص ، بيشتر جوانان هستند چون از فطرت هايى پاك و بى آلايش برخوردارند و وابستگى ها و تعلقات در عمق جان شان ريشه دوانده است . پرورش اين ياران خاص بر عهده بانوانى جسور و شجاع و با ايمان است كه در دامان پاك خود ، چنين يارانى را براى انقلاب جهانى حضرت مهدى عجل الله تعالى فرجه الشريف پرورش مى دهند و زمينه را براى ظهور فراهم مى سازند .
نتيجه آنكه منتظران ، اعم از زن و مرد در دوران غيبت كبرى كه دوران پنهان زيستى امام زمان عجل الله تعالى فرجه الشريف است ، به دليل عدم ظهور امام و رهبر جامعه ، مسئوليت هاى خطير و سنگينى دارند . از يك سو بايد دغدغه هاى خودسازى و خود انديشى ، جهت اصلاح خويشتن داشته باشند تا از جمله منتظران راستين و واقعى امام عليه السلام باشند و از طرف ديگر ، نسبت به افراد جامعه ، احساس مسئوليت كنند ، يعنى دگرانديشى و دگرسازى داشته باشند تا آحاد مردم به صورت كلى و فراگير در راستاى ظهور امام مهدى عجل الله تعالى فرجه الشريف تلاش نمايند .