یکی از خصوصیات بارز آیت الله بروجردی این بود که همانگونه که بر علوم مختلف مسلط بودند در همه امور هم دستی داشتند. فقط به فکر تدریس نبودند بلکه همیشه نیاز ها را می سنجیدند و به همه احتیاجات فکر می کردند.

آیت الله بروجردی در ماه صفر سال 1292 ه.ق (1250ش) در شهر بروجرد دیده به جهان گشود از همان اوان کودکی مورد مهر و علاقه سرشار پدر دانشمندش قرار گرفت.

پس از گذراندن مقدمات علوم در سن هجده سالگی وارد دار العلم اصفهان شد و از ابو المعالی، سید مدرس، آیت‌الله سید محمدباقر درچه ای سطوح فقه و اصول و ادبیات عرب را آموخت. همچنین چندین سال از حکیم قشقائی و حکیم کاشانی حکمت و فلسفه و کلام و منطق آموخت و پس از هشت سال اقامت در اصفهان به نجف رفت.

ایشان سال ها در نجف از آخوند خراسانی، سید محمد کاظم یزدی، مرتضی طالقانی، آقا شریعت اصفهانی در رشتهء خارج فقه و اصول تحصیل کرد، و خود در علوم عقلی و نقلی به مرتبه اجتهاد و استادی ارتقاء یافت و در سن سی‌سالگی در ردیف استادان حوزه نجف به تدریس علما اشتغال داشت. آیت‌الله بروجردی بعد از ده سال اقامت در عتبات در سال 1328 از عراق وارد بروجرد شد و مدت سی سال در زادگاه خود به ترویج، تدریس و تألیف مشغول گشت و چند سفر به حوزه قم آمدوشد نمود که در برهه زمان در جمله مدرسین حوزه قم قرار گرفت و دیری نگذشت که پس از فوت آیت‌الله حائری تدریجاً در رأس اساتید بزرگ حوزهء قم قرار گرفت.

او در 10 فروردین 1340 (شوال 1380 قمری) در سن هشتادوشش سالگی بر اثر بیماری قلبی درگذشت. پیکرش را در حرم فاطمه معصومه سلام الله علیها درقم به خاک سپردند.

یکی از خصوصیات بارز آیت الله بروجردی این بود که همانگونه که بر علوم مختلف مسلط بودند در همه امور هم دستی داشتند. فقط به فکر تدریس نبودند بلکه همیشه نیاز ها را می سنجیدند و به همه احتیاجات فکر می کردند.

ایشان ذهن خود را فقط به قم یا نجف مشغول نکرده بودند و حتی به خارج از مرزها نیز فکر می کردند و نیاز هایآنان را مد نظر داشتند.

آثار و ابنیه تاریخی بسیاری از ایشان بر جای مانده است که نشان از ذهن باز ایشان دارد.

سخنور دانشور آقای فلسفی بارها در منبر مسجد اعظم هنگام ایراد سخنرانی می گفتند : من مکرر به حضرت آیت الله بروجردی عرض کرده ام : امام علیه السلام می فرماید : قدر الرجل علی قدر همته ( یعنی : ارزش مرد بسته به ارزش همت اوست ) . اگر کسی بخواهد حضرتت را بشناسد و آثار وجودی شما و آثار و ابنیه تاریخی شما را نگاه کند ، قطعا ً شما را خواهد شناخت .

آثار و ابنیه ای که به دستور یا به تشویق یا اجازه آن مرد بزرگ در  شهر ها و قصبات و دهات کشور یا خارج ایران ساخته شده بسیار است . تنها در شهر تهران طبق اظهار یکی از مطلعین ونزدیکان آیت الله فقید ، 134 بنا ساخته شده است که یا تمام مصارف آن را آیت الله فقید بعهده گرفته ویا در مصارف آن شرکت داشته ، و اجازه داده اند . طبق اظهار نظر همان مقام مطلع در عرض شانزده سال ریاست و مرجعیت آیت الله فقید بالغ بر هزار مسجد و مدرسه و کتابخانه و بیمارستان و دبستان و حمام وسایر ابنیه خیریه و عام المنفعه در ایران و عراق و لبنان و افریقا واروپا بنا شده است .

در ادامه به برخی از این آثار اشاره می نماییم؛

مسجد اعظم قم

مسجد اعظم قم مسجدی است در جوار آرامگاه فاطمه معصومه که در سال 1337 ه.خ. به سعی و اهتمام آیت‌الله بروجردی ساخته شد.

معمار این بنا حسین بن محمد معمار لرزاده بوده، و از جمله مساجد سه ایوانی است. ارتفاع گنبد 24 متر است.[1]

اساسى ترین انگیزه آن فقیه فرزانه براى بناى چنین مسجد عظیمى, این بود كه آن بزرگوار بارگاه كریمه اهل بیت(علیهم السلام) را فاقد مسجد مناسبى مى دید كه زائران بتوانند درآنجا از فضاى روحانى بیشترى بهره ببرند, لذا مشاهده این خلإ مهم بود كه ایشان را بر چنین تصمیم والایى واداشت. چنانچه خود ایشان (بنابرنقل حضرت آیه الله فاضل لنكرانى ـ دام ظله ـ در این رابطه مى فرمود:

((بنادارم در جوار حرم مطهر حضرت معصومه(س) مسجدى چون مسجد گوهرشاد بنانمایم. ))

یکی از مهم ترین دلایل آیت الله بروجردی از ساخت مسجد اعظم، ساماندهی زائران و ایجاد مکانی برای عبادت و همچنین رفاه حال زائران حضرت معصومه سلام الله علیها بود.

همچنین به طور قطع حضرت آیت الله بروجردی حوزه ی پررونق سال ها بعد را پیش بینی کرده بود و برای محل تدریس دروس خارج باید چاره ای می اندیشید. مسجد اعظم، مسجدی در کنار حرم حضرت معصومه سلام الله علیها می توانست گزینه بسیار مناسبی باشد.

منابع:

اقتباس از کتاب زندگانی زعیم بزرگ عالم تشیع آیت الله بروجردی نوشته علی دوانی [1] سیمای میراث فرهنگی قم. مهرالزمان نوبان. انتشارات سازمان میراث فرهنگی قم. شابک 9647483376 ص106-108

تهیه وفرآوری:احمد اولیایی-گروه حوزه علمیه تبیان